Eugène Franken voorspelt voor Innovation Origins hoe de architectuur er over twintig jaar uitziet

“De bouw is een hele archaïsche industrie”, zegt onze nieuwe columnist architect Eugène Franken. In zijn columns zal hij vanaf deze maand schrijven over de architectuur van de toekomst.

Door Emma van Nuland

Eugene Franken met boek Showing of Eindhoven in Fontys gebouw Tu/e

Eugène Franken is al 27 jaar werkzaam bij zijn eigen Architectenburo Franken. Buiten zijn carrière in de architectuur is hij ook werkzaam als secretaris bij Stichting Landgoed Kasteel Geldrop. Met twee boeken op zijn naam heeft hij al de nodige ervaring op het gebied van schrijven. Dit weekend komt zijn eerste column online bij Innovation Origins.

Wanneer begon jouw passie voor architectuur?

“Mijn vader werkte bij een architectenbureau waar hij veel ontwierp voor Philips. Hij werkte allround en hielp ook bij het uitzetten van de bouw. Als klein jongetje mocht ik al met hem mee. Mijn vader was in deze tijd ook al bezig met innovatie. Een groot verschil tussen ons is wel dat mijn vader veel technischer was. Ikzelf ben veel cultureler ingesteld.”

Je hebt al twee boeken geschreven. Het eerste over de geschiedenis van Landgoed Kasteel Geldrop. Je tweede boek Showing Of(f) Eindhoven gaat over architectuur in Eindhoven. Wat vind je het slechtste bouwproject in Eindhoven?

“Een minder project vind ik Parc Fontaine. Dat is een luxe appartementencomplex aan het stadswandelpark. Het slechte aan dit project is de naam. Fontaine was hoofd van groen in Eindhoven. Hij heeft flats in het wandelpark laten bouwen, deze hebben geen eigen tuin maar eigenlijk is het park hun tuin. Hij wilde het park heel graag groen houden. Parc Fontaine gaat hier helemaal niet over. De appartementen hebben onder andere een grote tuin met een hoog hek eromheen. Hiermee raak je het idee van Fontaine compleet kwijt.”

Er is vast ook mooie architectuur in Eindhoven. Wat vind je het beste bouwproject in Eindhoven?

“Veruit het beste project in Eindhoven vind ik de DomusDela. Dit was vroeger de paterskerk. Dit gebouw is van uitvaartbedrijf Dela, het is nu onder andere een ceremoniehuis. Dat is de plek waar Eindhoven is ontstaan. Het is dus een hele belangrijke plek. Het is echt schitterende architectuur met heel veel betekenis. Je moet hier zeker gaan kijken.”

Wat zijn volgens jou momenteel de interessantste innovaties op het gebied van architectuur?

“Het zijn er zo veel maar ik denk vergroening. Een voorbeeld daarvan is dakparken. Je gebruikt dan een plat dak, ruimte die je anders niet zou gebruiken, voor veel groen. Een mooi dakpark is dat in Rotterdam, dat is een van de grootste dakparken van Europa.”

Wat denk jij dat er voor innovaties aankomen binnen architectuur en bouw?

“Ik denk dat globalisering een groot thema zal zijn en robotisering natuurlijk. Bouw is een ontzettend archaïsche industrie. Hoe gebouwen nu in elkaar worden gezet, zo gebeurde dat vijf jaar geleden ook al. Dat gaat niet zo blijven. Er is bijvoorbeeld nog geen fabriek die gebouwen kan fabriceren op grote schaal. 3D-printen zal waarschijnlijk ook verder ontwikkeld worden.”

Een ontwikkeling met betrekking tot 3D-printen en architectuur is gebouwen printen met betonprinters. Denk je dat dit verder ontwikkeld gaat worden?

“Betonprinters werken helemaal niet. Je ziet alle laagjes zitten en er is een flexibiliteit van nul. 3D-printen gaat zich verder ontwikkelen maar niet met beton. Misschien wordt een gevel over twintig jaar wel gewoon geprojecteerd op een huis, dan kan je elke ochtend een nieuwe gevel kiezen. Hout wordt wel herontdekt. Hout is een fantastisch bouwmateriaal. Het houdt bijvoorbeeld CO2 vast. Er wordt momenteel al meer met hout gebouwd maar dit zal steeds meer gaan voorkomen.”

Gaan de ontwikkelingen in de architectuur vooral plaatsvinden rondom materialen?

“Nee, ik denk ook binnen circulair bouwen. Kalk is een voorbeeld. Kalk werkt een beetje hetzelfde als beton, maar als je het afbreekt is het te gebruiken als grondverbeteraar. Er komt natuurlijk ook veel ontwikkeling rondom het bouwproces.”

“Ik ben vaak iemand die voorop loopt. Ik kan nu iets voorspellen wat over twintig jaar waarheid is. Er is nog veel te winnen op het gebied van duurzaamheid en architectuur. Heel veel dingen die duurzaam lijken zijn dat bijvoorbeeld nog niet echt. Binnenkort verschijnt er van mij een column over kleefrijst en kalk als bouwmaterialen, hier zal ik nog niet teveel over verklappen.”

Water in de stad

Naar aanleiding van mijn ingezonden opinie over het belang van de beekdalenstructuur in Eindhoven in het ED en de daaropvolgende discussie in de gemeenteraad van Eindhoven wordt nu onderzocht of de visie op dit punt moet worden aangepast. Lees hieronder het opiniestuk.

Opiniestuk

Volgende week debatteert de gemeenteraad over het plan met de binnenstad. Dat is geen moment te vroeg. De ruimtelijke ontwikkeling van Eindhoven loopt inmiddels flink achter op een stevig gegroeid imago. Een ambitieuze intellectuele verdichtingsvisie voor de binnenstad is dus niet minder dan een godsgeschenk. Wat goed dat deze stad haar nek durft uit te steken.

Nog wel even iets inbouwen om te kunnen evalueren en fine-tunen. Ik kan me namelijk niet voorstellen dat een dergelijk grote hoeveelheid goed bedoelde tamelijk complexe regels allemaal als vanzelfsprekend het beoogde effect gaan sorteren.

En, wellicht belangrijker, de aandacht voor nieuw en historisch water in de stad ontbreekt, terwijl het juist de beekdalenstructuur is die Eindhoven zo bijzonder maakt.

Dit beeld uit masterplan Van Gogh Nationaal Park illustreert de beekdalenstructuur van het Brabants landschap

Eindhoven is onderdeel van het unieke Brabantse bekenlandschap met letterlijk om de paar 100 meter een beekdal. Dat landschap definieert heel Brabant en Eindhoven in het bijzonder, met de Kleine Dommel, de Dommel, de Tongelreep, de Rundgraaf, de Run en de Gender. Bovendien is Eindhoven ontstaan aan de samenvloeiing van de Gender en de Dommel, daar waar in de prehistorie een doorwaadbare plaats was.

Kaart van Jacob van Deventer omstreeks 1560 met linksboven de Gender

Later in de middeleeuwen is de Gender vergraven om water in de stad te krijgen. Hoe modern was dat! Op de prachtige kaart van Jacob Van Deventer zie je dan ook heel duidelijk een omgrachtte stad met de Gender stromend over de Markt.

Kaart uit bouwhistorisch rapport Steenhuis Meurs met linksboven de Gender

Bij de herinrichting van de Vestdijk is men helaas vergeten de gracht terug te brengen. In het Victoriapark komt de Gender wel glorieus boven water, maar bij de verdere reconstructie kiest men onbegrijpelijkerwijs niet voor de historische locatie en ook niet voor een natuurlijke inpassing. Als we niet opletten stroomt de Gender straks in goten en buizen anoniem heuvelop over de Stationsweg zonder dat een discussie is gevoerd over de voordelen van het terugbrengen van dat levende water op zijn historische plek in het centrum. Het dossier Heuvelgalerie bijvoorbeeld krijgt met de Gender een hele andere dimensie die waarschijnlijk een betere stad oplevert, met klimaattechnische voordelen en het gevoel van een stad met historie versterkend.

Eindhoven: Emmasingelkwadrant | Page 34 | SkyscraperCity
Reconstructie van de meanderende Gender in het Victoriapark
Afbeelding
Voorstel inpassing Gender op de Stationsweg